Tek kullanımlık bardaklar günümüzde tüm kahve dükkanlarının vazgeçilmez materyallerinin başında geliyor. Özellikle zincir kahve markaları müşterilerine kahvelerini tek kullanımlık bardaklarda sunuyor. Bu bardakların çevreye verdiği zararın inanılmaz boyutlarda olduğuna dair elbet bir şeyler görmüş ya da duymuşsunuzdur. Tüm bu gerçekliğe rağmen alternatif yollara yönelmek yerine kendimizi geri dönüştürülebilir olduğuna inandırıyor, bu bardakları tüketmeye devam ediyoruz. Tek kullanımlık bardak kullanımına değineceğimiz bu yazımıza, daha önce bu konuyu çok düşünme fırsatı olmayan kişiler için bir soru sorarak başlamak istiyoruz. 400 tek kullanımlık bardaktan yalnızca birinin geri dönüştürülebiliyor olduğunu biliyor muydunuz? Peki geri dönüştürülemeyen bardakların doğaya verdiği zararı hayal edebiliyor musunuz? Elbette edebilirsiniz. Yakın gelecekte herkes bu konuya daha çok dikkat etmek zorunda kalacak. Bu durum tek bir şekilde tersine dönebilir. O da bugünden itibaren tüketim alışkanlıklarımızı düzenlemek. Dönüştürülemeyen bardakların doğaya verdiği zararı bir düşünün!
Fotoğraf: Mert Guller
Tek kullanımlık bardakların sadece geri dönüştürülememesi değil üretimi de doğaya ciddi zararlar veriyor. Tek kullanımlık bardak kullanımıyla ilgili en cesur adım İngiltere tarafından atılmıştı. İngiltere modelinin gelecekte tüm dünyada uygulanacağı şüphesiz bir gerçek. Peki markalar hatta devletler neden tek kullanımlık bardak kullanımına karşı ciddi önlemler alıyor? Bunu ufak bir örnekle basit bir şekilde anlatabilriz. Haftada 10 adet tek kullanımlık bardak kullandığınızı varsayalım.. Bu 10 bardak 0.35 kg karbondioksit salınımı, 0.03 kg plastik atık, 9.48 MJ enerji tüketimi ve 0.23 kg ağaç kesilmesi anlamına geliyor.
Tek kullanımlık bardak kullanımının zararları hakkında
Diğer yandan, tek kullanımlık bardak üretimi birçok kaynak tüketir. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 20 milyon ağaç ve 12 milyar galon su kağıt bardak yapmak için kullanıldığı tahmin ediliyor. Peki ya plastik kaplar? Plastik kapların üretimi, tek kullanımlık kaynaklara göre çok daha az kaynak istiyor. Ancak üretim aşamasında kullanılan enerji, tek kullanımlık bardak üretiminde kullanılan enerjiye oranla çok daha fazla. Üretim sayıları toplu olarak bir araya geldiğinde, korkunç bir tabloyla karşılaşıyoruz.
Dünyanın dört bir yanındaki geri dönüşüm kuruluşları, malzeme geri kazanım tesislerinden geçen plastikler için son pazarlar bulmak için mücadele ediyor. İşlenmemiş plastiklerin fiyatı, üreticiler için ekonomik açıdan cazip olmayan geri dönüşüm plastiklerinin maliyetinden daha düşük. Aslında gittiğiniz kahve dükkanlarında size verilen tek kullanımlık bardakların çok büyük bir kısmının geri dönüştürülmüş değil işlenmemiş plastikten üretilen bardaklar olduğunu ortaya koyuyor.
Her 400 bardaktan yalnızca birinin geri dönüştürüldüğünden yukarıda bahsetmiştik. Peki geri dönüştürülen tek kullanımlık bardak sayısı sizce nedir? Tam yarım milyar bardak, Dünya’nın dört bir yanında geri dönüştürülebiliyor. Doğada kaybolan bardakların sayısını hesap edebildiniz mi? İşte doğaya karışan bu plastikler zamanla havayı, toprağı ve suyu kirleten, doğal hayata ve çevreye zarar veren mikroplastiklere ayrılıyor. Mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkisi nispeten bilinmese de, bilim insanları her yıl bu parçacıklardan 100.000'ini tükettiğimizi tahmin ediyor.
Fotoğraf: Rūta Celma
Günümüzde COVID-19 pandemi sürecinde tek kullanımlık bardak tüketimi daha da artmış durumda. Özellikle paket servisler ve ev içi tüketimler plastik atıkların daha da artmasına sebep oluyor. Günümüzde ABD, AB ülkeleri ve Çin gibi büyük nüfusa ve gelişmiş geri dönüştürme tesislerine sahip ülkeler dahi ortaya çıkan atıklarla baş edemediği için tek kullanımlık ürünlere karşı savaş açmış durumdalar.
1, sanıldığından büyük bir rakamdır
KeepCup'ın Kurucu Ortağı ve CEO'su Abigail Forsyth, tek kullanımlık bardakların hijyenle ilişkilendirilmesine yanlışlığının altını çiziyor. Pandemi ile birlikte insanların tek kullanımlık ürünlere yönelmesi her ne kadar hijyenik olarak algılansa da doğaya verdiği büyük zarar göz ardı ediliyor. KeepCup ve benzeri yeniden kullanılabilir bardak üreten firmalar, doğaya verilen zararın azaltılması için farkındalık yaratan kampanyalara destek olsalar da dünya çapında geniş bir farkındalığın oluşması daha uzun yıllar alacak gibi görünüyor.
Bizlere düşen ise termos, matara ve tekrar tekrar kullanılabilen bardakları günlük rutinimize adapte ederek çevreye verdiğimiz zararı minimize etmek. Örneğin, KeepCup gibi cam bardaklar kullanan bir kişi yılda ortalama 520 plastik bardak kullanımının önüne geçebiliyor. Hayatımıza katacağımız benzer değişiklikler ile milyarlarca ton plastik atığın önüne geçebilir, plastik ve karton bardakların üretiminde tüketilen enerji israfının önüne geçebiliriz.
Tek kullanımlık bardak kullanımının zararları ile ilgili dünya genelinde birçok çalışma yapılıyor. Kahve dükkanları, kendi termosu ya da bardağı ile kahve almaya gelen kişilere indirim uyguluyor. Ancak yapılan araştırmalar, tek kullanımlık bardak kullanımı oranının giderek arttığı yönünde. Gün içinde çok yoğun olabilirsiniz. Doğaçlama olarak kahve almak için bir kahve dükkanına girmiş olabilirsiniz. Sahip olduğunuz ufak bir termos ya da bardak ile bu sayıların düşmesinde büyük katkı sağlayabilirsiniz. 1, sanıldığından büyük bir rakamdır.
